این نوشتار درصدد نشان دادن میزان رویکرد تواریخ خاندان اردلان به تاریخ اجتماعی کردستان است. ضمن مروری کوتاه بر زندگی این تاریخ نویسان، تاکید اصلی بر یکی از جنبه های تاریخ نگاری یعنی؛ میزان تبلور اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کردستان در این تواریخ می باشد. تواریخ خاندان اردلان در زمره تاریخ نگاری سنتی قرار دارند و اصول تاریخ نگاری سنتی را به خوبی می توان در آنها مشاهده کرد. این کتاب ها بیشتر به حوادث سیاسی و شرح جنگ های خاندان ها و امرای اردلان پرداخته و مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در آن به درستی راه نیافته است. به عبارت دیگر به علت توجه بیش از اندازه به تاریخ سیاسی و نظامی، در این کتاب ها، صبغه گزارش سیاسی و نظامی غالب است و به مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کمتر عنایت گردیده است. گرچه باید دو اثر حدیقه ناصریه و تحفه ناصری را از این قاعده مستثنی کرد که در بخش جغرافیای آنها اطلاعات قابل توجهی درباره خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و مسائل مذهبی آمده است.

جنبش شیخ ­عبیدالله نهری (شمزینی) در سال 1297ق (1880م) در دورۀ ناصرالدین شاه قاجار به وقوع پیوست. برای درک بهتر زوایای وقوع این جنبش و زمینه­های شکل­گیری آن باید اوضاع سیاسی مناطق کردنشین ایران و عثمانی را به­دقت بررسی کرد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تبیینی و با تجزیه و تحلیل داده­ها و اطلاعاتی که به شیوۀ کتابخانه­ای و اسنادی گرد آمده­اند، در پی پاسخ به این سؤال است که اوضاع سیاسی مناطق کردنشین ایران و عثمانی چه تأثیری بر شکل­گیری جنبش شیخ­ عبیدالله نهری داشته است؟ با توجه به نتایج تحقیق، موقعیت جغرافیایی عشایر مناطق کردنشین، سیاست ضعیف و ناتوانی دولت مرکزی در برقراری نظم و امنیت و همچنین رفتارهای ظالمانه و چپاولگرانۀ حکام محلی و مالیات­گیری­های بی­برنامۀ آنها و مواردی از این دست باعث شد اوضاع کردستان ایران و عثمانی نابه­سامان و آشفته گردد و مردم این مناطق برای رهایی از وضعیت موجود دست به شورش­هایی بزنند. در این بین شیخ­ عبیدالله نهری، به­عنوان رهبر مذهبی کردها، در واکنشی اعتراضی به یک حرکت سیاسی قابل تأمل دست زد.

با ورود سلجوقیان به نیشابور، تحولات اجتماعی و اقتصادی فراوانی در این شهر پدید آمد. نیشابور در این دوره از بعد اقتصادی پیشرفت فراوانی کرد و به مرکزی برای بازرگانانی که از این شهر به طرف جنوب ایران تا خلیج فارس و هند می رفتند، تبدیل شد. این مقاله در جست وجوی یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش است که ورود سلجوقیان به نیشابور چه اثری بر اوضاع اقتصادی، تجاری و بازرگانی این شهر داشته است؟ یافته های این مقاله نشان می دهد که با وجود آسیب پذیر شدن کشاورزی در نیشابور به دلیل رها شدن گله های سلجوقیان در زمین های کشاورزی، عوامل زیر در رونق اقتصادی موثر بوده است. وجود معادن مهم در نیشابور، رواج سکه های ضرب نیشابور در معاملات، امنیت و سفرهای تجاری بازرگانان نیشابور.